没

Í

méi

1. түк жоқ, ештеңе жоқ, данеңе жоқ, жоқ емес

他没哥哥 — алдында ағасы жоқ

没关系 — дәнеңе жоқ, ештеңе етпейді, оқасы жоқ

没法子 — лаж жоқ, шара жоқ, амал жоқ

没什么 — ештеңе болған жоқ, ештеңе жоқ, жай әншейін, ештеңе етпейді, түк етпейді, оқасы жоқ, оқа емес; әншейін, жайша

没戏 — үміт жоқ, дәме жоқ

2. жетпеу, толмау, болмау, аспау, өтпеу

汽车没飞机快 — машина ұшақтай шапшаң болмайды

他没一米五高 — оның бойы бір жарым метрге жетпейді

【没有】

1) жоқ емес, көрінбейді, байқалмайды

屋里没有人 — үйде кісі көрінбейді

没有理由 — себебі жоқ, қисыны жоқ

2) әлі, әлі де

他没有回来 — ол әлі келген жоқ

3) жоқ болса, болмаған болса, табыла қоймаса, болмаса, болмайынша, табылмаса

没有矛盾，就没有世界 — қайшылық болмаса дүние де болмақ емес

4) ешбір жан, ешбір кісі, ешқандай адам, ешкім

没有谁会同意这样做 — бұлай етуді ешкім құптамайды

5) болмай жатып, толмай жатып, өтпей жатып, аспай жатып

他来了还没有三天就走了 — келгеніне екі-үш күн толмай жатып ақ тайып отырды

6) таусылу, түгесілу, қалмау

店里没有东西 — дүкендегі зат таусылып кетті

7) ...дай, ...дей, ...тай, ...тей, ...лай, ...лей, т. б. жұрнақтар міндетін атқарады

这项试验没有我们预料的那样顺利 — осынау сынақ біздің болжағанымыздай сәтті бола қоймады

II

mò

1. бату, шөгу, көмілу, сүңгу

没入水中 — суға шөгіп кетті ғой

太阳将没不没的时候 — күн батар тұста

潜水艇很快就没入水中 — сүңгуір кеме е дегенше-ақ суға сұңгіп жөнелді

2. жасырыну, тасалану, тығылу, паналау, көрінбеу, байқалмау, жоғалу

深山有猛虎出没 — ұлы таудылд жолбарысы кейде көрініп, кейде жоғалып кетіп жүреді

【没落】 тұралау, күйреу, құлдырау, тозу, азу, азғындау

3. асып кету, басып кету, жауып кету

庄稼都长得没人了 — егін кісі бойынан ас кетіпті

水已经没了马背 — су ат сауырын жауп үлгірді

4. өткізіп алу, тартып алу, ұстап талу, бермей қою, хаттап алу, алу, бермеу, тәркілеу, хаттау

没收赃款 — параға алған ақшасын тәркілеу, ұрлықтан түскен ақшасын хаттау, қиянат еткен ақшасын хаттау

5. қайтыс болу, дүниеден өту, пәниден көшу, көз жұму, дүние салу, жалғаннан өту, қазаға ұшырау, өлу, өту

病没 — науқастан қайтыс болу, ауырып өлу

6. мәңгі бақи, ғұмыр бойы, өмір бойы, мәңгі, ешқашан, әсте, мәңгілік, ғұмырлық

没世 — мәңгі, ғұмырлық